Những huyền thoại về giếng cổ Nam Ô

Thứ năm - 21/09/2017 21:32
Chắc chắn dưới lòng đất, dưới những đáy giếng vuông sẽ có rất nhiều lời đáp về những dòng người ra Bắc vào Nam suốt nhiều ngàn năm qua, sẽ có nhiều câu trả lời nằm trong các tầng văn hóa chồng lên nhau trong lòng đất Nam Ô.
Những huyền thoại về giếng cổ Nam Ô

Giếng cổ thuộc làng Nam Ô thuộc phường Hòa Hiệp Nam, quận Liên Chiểu, thành phố Đà Nẵng.

Ngay giữa làng Nam Ô, giữa những lối đi ngoằn ngoèo của một làng chài điển hình miền Trung là nhiều cái giếng Chăm hình vuông nước quanh năm trong vắt. Những viên gạch Chăm vương vãi khắp nơi.

Tại làng Nam Ô hiện còn lưu giữ 4 giếng cổ có tuổi đời khoảng 300 năm. Việc tồn tại những giếng đá cổ hàng trăm năm tuổi với mạch nước trong, sạch, ngọt, mát vào mùa hè, ấm vào mùa đông trong một ngôi làng như thế này là điều khá hiếm. Theo lời kể của các bậc tiền nhân làng Nam Ô, để làm kiểu giếng đá vuông này, tổ tiên ta thời ấy phải lấy đá xanh từ xa, đem về chế tác theo quy cách và khắc chữ, ghi năm tạo lập giếng vào trụ đá.

Nhung huyen thoai ve gieng co Nam O - Anh 1

Thời ấy cồn cát nằm sát đường cái quan lại có nhiều cổ thụ tỏa bóng mát nên học trò các tỉnh trong Nam khi về kinh ứng thí thường tụ tập ở đây, chờ đông người lập thành đoàn vượt Hải Vân hiểm trở và nhiều ác thú. Việc tồn tại những giếng đá cổ hàng trăm năm tuổi với mạch nước trong sạch, ngọt mát vào mùa hè, ấm vào mùa đông trong một làng như thế là điều khá hiếm.

Nơi đây còn lưu truyền nhiều câu chuyện mang dấu ấn lịch sử thú vị. Những chí sĩ lừng lẫy, các quan tướng lưu danh, các sĩ tử danh thành, các sĩ phu bất khuất… thời ấy đều đã qua đây, dừng chân và uống nước giếng Cồn Trò. Các nghĩa sĩ trong Phong trào Nghĩa hội Quảng Nam dưới sự chỉ huy của các chiến tướng Thống Hay, Cai Cải… sau những lần “sát tả bình tây” trở về, từng tắm gội bằng mạch nước trong lành của giếng, thanh lọc cơ thể để ý chí thêm kiên cường, thân hình thêm tráng kiện.

Nhung huyen thoai ve gieng co Nam O - Anh 2

Người xưa đã mời các bậc thâm nho trong vùng cùng với thầy địa lý tìm và chọn nơi tụ thủy. Sau đó đào một khoảng đất rộng chung quanh chỗ đánh dấu, đào đến khi nào gặp mạch nước, múc một chén, nếm bằng lưỡi, ngửi bằng mũi và để qua đêm nhìn bằng mắt xem có phèn đọng hay không. Xấu thì lấp tìm chỗ đất khác, tốt thì tiến hành xếp từng phiến đá bốn phía thành hình ô vuông, xong ô nào thì lấp đất phía ngoài để cố định thành giếng, trên cùng đặt trụ và khép đá lại thành tang giếng.

Lắp xong giếng, làng thiết lễ bái tạ, tiến hành nghi thức “khai tỉnh”. Gàu nước đầu tiên, người chủ lễ uống trước, sau đó chuyền tay cho mọi người. Sau khi giếng được mọi người công nhận là gặp được mạch nước tốt, dân làng reo hò hoan hỉ. Từ đấy, giếng được đưa vào sử dụng.

Có nghĩa rằng Nam Ô thật sự là một làng Chăm. Năm 1471, khi Lê Thánh Tông đi bình Chiêm ngang đây bắt được tướng Chiêm là Bồng Nga Sa là viên lại giữ cửa sông Cu Đê, bên làng Nam Ô. Và đến năm 1793, khi John Barrow vẽ bức tranh Một buổi sinh hoạt tín ngưỡng của người dân một làng bắc vịnh Touran, bắc vịnh Đà Nẵng chỉ có một làng là Nam Ô thì chúng ta hiểu người Chăm đã ở lại đây, đã uống nước giếng vuông của họ đến tận khi Gia Long lên ngôi.

Nhung huyen thoai ve gieng co Nam O - Anh 3

Chắc chắn dưới lòng đất, dưới những đáy giếng vuông sẽ có rất nhiều lời đáp về những dòng người ra Bắc vào Nam suốt nhiều ngàn năm qua, sẽ có nhiều câu trả lời nằm trong các tầng văn hóa chồng lên nhau trong lòng đất Nam Ô.

Hiện nay, thành của cả 4 giếng vuông cổ đã được dân làng xây thêm lên bằng gạch và xi-măng để tránh nguy hiểm, bởi các giếng nằm giữa khu dân cư, nền đường theo thời gian được bồi cao nên thành giếng xưa bị thấp xuống gần bằng với mặt đất chung quanh.

Những giếng vuông có tuổi hàng trăm năm ở Nam Ô là những di tích văn hóa vật thể quý giá mà tiền nhân đã để lại cho ta, được các thế hệ nhân dân địa phương sử dụng và bảo tồn khá nguyên vẹn.

Ngọc Bích (tổng hợp)

Nguồn tin: www.baomoi.com

Tổng số điểm của bài viết là: 0 trong 0 đánh giá

Click để đánh giá bài viết

  Ý kiến bạn đọc

Bạn đã không sử dụng Site, Bấm vào đây để duy trì trạng thái đăng nhập. Thời gian chờ: 60 giây